B. Hoe werd men slaaf
De meeste slaven waren krijgsgevangenen. De uitbreidingsoorlogen die Rome voerde, zorgden voor een onuitputtelijke toevoer van gratis werkkrachten. De overwonnen volkeren werden massaal tot slaaf gemaakt. Julius Caesar liet bijvoorbeeld na de verovering van Gallië in 52 vC ruim één miljoen slaven uit de pas veroverde gebieden verkopen! Toen in de keizertijd (vanaf de 1ste eeuw) het aantal oorlogen verminderde en dus ook de aanvoer van nieuwe slaven daalde, deed men een beroep op de slavenhandel: op grote slavenmarkten (bijvoorbeeld op het Griekse eiland Delos) werden mensen als slaaf verkocht, die veelal gevangen genomen waren door zeerovers en piraten, die vooral het oosten van de Middellandse Zee onveilig maakten. Piraten overvielen handelsschepen en vekochten de bemanning of ze plunderden kleine kuststeden en sleepten de bewoners mee. Op de slavenmarkten werden de slaven publiekelijk en per opbod verkocht. De slaven stonden naakt op een podium en hadden een bordje waar hun prijs, afkomst, gezondheidstoestand, enz… opstond. De prijzen verschilden volgens leeftijd en ‘kwaliteit’. Uiteraard was men ook slaaf door geboorte: een kind van een slavin was op zijn beurt slaaf en eigendom van de meester van zijn moeder. Een slaaf die binnen de huismuren van de meester geboren was, werd ‘verna’ genoemd. Ook vondelingetjes werden vaak tot slaaf gemaakt.
Tot slot konden ook Romeinse burgers tot slaaf gemaakt worden als straf: wie zijn schulden niet kon afbetalen of wie zijn belastingen niet betaalde, kon tijdens de republiek tot slavernij veroordeeld worden. Vaak waren dit boeren, die door de verplichte legerdienst een tijdje hun akkers moesten achterlaten en dus geen opbrengsten hadden. Iemand die slaaf geworden was in deze situatie werd een ‘nexus’ genoemd (< nec suus: niet meer van zichzelf). In de keizertijd werd deze vorm van straf echter afgeschaft, omdat er veel van geprofiteerd werd en de ellende van talloze boeren echt schrijnend was. Zware misdadigers en moordenaars konden soms ook tot slavernij veroordeeld worden, vaak werden zij naar gladiatorenscholen of galeien gestuurd.
Besprekingsopdrachten:
1. Op welke manieren kon men slaaf worden? Som ze kort op.
2.
a. Waar lag de belangrijkste slavenmarkt?
b. Beschrijf hoe het er op een slavenmarkt aan toe ging.